Op 12 februari jl. heeft de Hoge Raad meer duidelijkheid verschaft over mobiele telefoonabonnementen met ‘gratis’ telefoon. De Hoge Raad oordeelt in het arrest dat een all-in prijs abonnement niet voldoet aan de wetgeving van koop op afbetaling of de kredietovereenkomst. De uitspraak volgt op een zaak waarbij een persoon met KPN een overeenkomst heeft gesloten voor de afname van telefoondiensten. De persoon kreeg van KPN twee telefoontoestellen ter beschikking, maar liet de rekeningen onbetaald. Hierop ontbond KPN de overeenkomst en vorderde in de procedure die volgde ruim € 2.000 ter zake onbetaald gelaten facturen, rente en kosten.
Uitleg van het recht wenselijk
De kantonrechter heeft in de procedure een aantal vragen over de uitleg van het recht. In dit kader zijn onder meer de volgende (zogenoemde prejudiciële) vragen ter beantwoording aan de Hoge Raad voorgelegd:
De kantonrechter maakt in zijn vragen onderscheid tussen de overeenkomst van koop op afbetaling en de kredietovereenkomst. De overeenkomst van koop op afbetaling is een overeenkomst waarbij de koper wel het eigendom verkrijgt over het gekochte, maar waarbij de koper de koopprijs in termijnen mag betalen. De kredietovereenkomst kenmerkt zich door een kredietgever die aan een consument krediet toezegt door bijvoorbeeld uitstel van betaling, waarbij de consument de kosten daarvan in termijnen betaalt.
Beantwoording van de prejudiciële vragen
Vereisten kredietovereenkomst
De Hoge Raad gaat eerst in op de vereisten voor tot stand komen van een kredietovereenkomst. Bij een kredietovereenkomst moet onder meer de volgende informatie aan de consument worden verstrekt:
Deze gegevens moeten voorafgaand aan de overeenkomst aan de consument worden verstrekt. In de overeenkomst moet de koopprijs van de mobiele telefoon vermeld worden die in de door de consument te betalen maandbedragen is verwerkt. Slechts met deze informatie, tezamen met de hiervoor genoemde informatie, is de consument in staat een weloverwogen beslissing te nemen over het krediet dat wordt verstrekt voor de mobiele telefoon. Aan de wettelijke vereisten is dus niet voldaan als in de overeenkomst is volstaan met vermelding van een all-in prijs voor abonnement, mobiele telefoon en kredietkosten tezamen.
Vereisten koop op afbetaling
De wet bepaalt dat een overeenkomst van koop op afbetaling vernietigbaar is indien de door de koper te betalen prijs niet is vastgesteld. Bij koop op afbetaling moet dus duidelijk zijn wat de koopprijs van de gekochte zaak is, en daarmee wat de hoogte is van de verschuldigde termijnenbedragen voor die betreffende zaak. Die prijs moet in de overeenkomst dus afzonderlijk zijn bepaald. Uit een all-in prijs valt doorgaans niet af te leiden wat de prijs is van de mobiele telefoon. Er is dan niet voldaan aan de vereisten voor koop op afbetaling.
Toetsing rechter aan vereisten kredietovereenkomst / overeenkomst van koop op afbetaling
De Hoge Raad heeft onder verwijzing naar Europese regelgeving het volgende bepaald. Als er sprake is van een kredietovereenkomst die ziet op een ‘telefoonabonnement inclusief toestel’, en er is sprake van een consument, dan dient de rechter uit eigen beweging te beoordelen of er is voldaan aan de regelgeving van de kredietovereenkomst. Zo nodig kan de rechter ook uit eigen beweging de kredietovereenkomst vernietigen. De consument hoeft zelf dus niet per se een beroep te doen op de regels voor kredietovereenkomsten.
De regelgeving van koop op afbetaling strekt net als de regelgeving van de kredietovereenkomst tot bescherming van de consument. De Hoge Raad oordeelt dat net als bij de kredietovereenkomst de rechter uit eigen beweging dient te beoordelen of is voldaan aan deze regelgeving.
Vernietiging overeenkomst
Als de provider jegens de consument niet heeft voldaan aan zijn wettelijke verplichtingen, kan (een deel van) de overeenkomst worden vernietigd. Vernietiging van de overeenkomst (lees: de overeenkomst wordt geacht nooit te hebben bestaan) is niet onredelijk of onbillijk te noemen, ook niet wanneer de consument dan wel enige tijd de beschikking heeft gehad over een mobiele telefoon zonder dat de consument hiervoor iets heeft hoeven te betalen (gevolg van de vernietiging). Ingeval het abonnement vernietigd is, hoeft de consument geen vergoeding te betalen voor het gebruik dat hij van de mobiele telefoon heeft gemaakt.
Na vernietiging dient de consument de telefoon wel terug te geven. De telefoon zal wel minder waard zijn geworden in de gebruiksperiode. Die waardevermindering kan de consument echter niet worden toegerekend, als deze tijdens het gebruik nog geen rekening hoefde te houden met de verplichting tot teruggave. De consument is wel aansprakelijk voor de waardevermindering die optreedt wegens gebrek aan zorg en de waardevermindering die ontstaat nadat hij rekening moest houden met de verplichting tot teruggaaf. Als de consument verzuimt het toestel terug te geven, dient hij de waarde te vergoeden aan de provider. De provider zal op zijn beurt de geïnde maandbedragen moeten terugbetalen.
De regels van vernietiging gelden zowel bij de kredietovereenkomst als de overeenkomst van koop op afbetaling.
Wilt u meer weten over dit onderwerp, neem dan contact op met een van de leden van het brancheteam Retail.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).
