Download dit artikel als PDF 16 september 2015

Misbruik machtspositie Videma?

De rechtbank Rotterdam heeft op 26 augustus jl uitspraak gedaan in een geschil tussen de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en Videma. Videma bewaakt en stelt vertoningsrechten op tv-beelden voor de zakelijke markt beschikbaar. Het geschil ging over de door Videma aan NVZ vastgestelde tarieven voor de verkrijging van een licentie. In deze zaak speelde onder meer de vraag of Videma misbruik maakt van een economische machtspositie door het hanteren van excessieve prijzen aan NVZ-leden. De rechter heeft geoordeeld dat de Geschillencommissie Auteursrechten moet oordelen of de door Videma vastgestelde vergoedingen onbillijk zijn.

Wat speelde er?
Videma is een collectieve beheersorganisatie. In opdracht van rechthebbenden oefent Videma op filmwerken auteursrechten uit, met betrekking tot de vertoning en doorgifte van televisieprogramma’s in onder meer recreatiebedrijven, cafés en zorginstellingen. De NVZ heeft van 2004 tot en met 2013 een collectieve regeling met Videma gehad op grond waarvan Videma tegen betaling aan de leden van NVZ, een licentie verleende voor de vertoning en doorgifte van televisieprogramma’s. NVZ is in overleg getreden met Videma over de door Videma aan de leden van de NVZ vastgestelde tarieven. Volgens NVZ zou Videma onbillijke tarieven hebben vastgesteld. NVZ stelt dat Videma misbruik maakt van haar economische machtspositie door:

  • aan ziekenhuizen (eenzijdig) een excessieve prijs op te leggen;
  • te weigeren om een bepaalde maatwerkregeling voor ziekenhuizen overeen te komen terwijl Videma wel bereid was om met andere brancheverenigingen een dergelijke regeling overeen te komen. Hierdoor kregen leden van die brancheverenigingen een lager tarief;
  • zonder objectieve reden hogere bedragen van ziekenhuizen voor hetzelfde of vergelijkbaar gebruik van een licentie te eisen, dan van andere gebruikers zoals hotels, verpleeghuizen en recreatieverblijven.

Misbruik economische machtspositie
Misbruik van een economische machtspositie is verboden. Een onderneming met een machtspositie heeft een ‘bijzondere verantwoordelijkheid’ om niet door haar gedrag inbreuk te maken op een daadwerkelijke en onvervalste concurrentie op de markt. Zo mag een onderneming met een machtspositie de marktmacht niet uitbuiten door excessieve prijzen op te leggen. Het bestaan van een machtspositie kan worden aangenomen op grond van verschillende feiten en omstandigheden, waaronder het marktaandeel van de onderneming op de markt.

Productmarkt en geografische markt
Voor het bepalen van het marktaandeel van een onderneming moeten de productmarkt en geografische markt afgebakend worden. De productmarkt is volgens de rechtbank de markt voor licenties voor zakelijke vertoning en doorgifte van televisieprogramma’s. De rechtbank merkt de nationale markt aan als de relevante geografische markt. De rechtbank stelt vervolgens vast dat Videma op deze markt inderdaad een machtspositie heeft. De zenders waarvan Videma de rechten beheert zouden namelijk 85% van het marktaandeel in de consumentenmarkt hebben. Voorts zou er op de Nederlandse markt geen anderen dan de oorspronkelijke rechthebbenden van de filmwerken zelf zijn, die buiten Videma om licenties aan gebruikers verstrekken. Het zal voor de gebruikers niet aanlokkelijk zijn om met iedere individuele rechthebbende afzonderlijke overeenkomsten te sluiten, mede omdat daaraan meer transactiekosten aan verbonden zullen zijn.

Beslissing rechter aangehouden
Volgens de rechtbank gaat de vraag of Videma misbruik maakt van haar economische machtspositie, over de billijkheid van de hoogte van de vergoedingen die Videma aan de NVZ-leden in rekening heeft gebracht. De Wet toezicht collectieve beheersorganisaties bepaalt dat de Geschillencommissie Auteursrechten dient te oordelen over de ‘onbillijkheid’ van de tarieven die een collectieve beheersorganisatie hanteert. Pas nadat de Geschillencommissie Auteursrechten in de gelegenheid is gesteld hieromtrent advies uit te brengen, kan de rechter over het geschil beslissen. Het voorgaande geldt niet indien de Geschillencommissie Auteursrechten over het geschil reeds eerder een uitspraak heeft gedaan of de rechter ook zonder advies van de commissie aanstonds kan beslissen. Laatstgenoemde uitzonderingen deden zich volgens de rechter in casu niet voor. De rechtbank heeft iedere beslissing ten aanzien van de onbillijkheid van de Videma vergoedingen en de misbruik van machtspositie aangehouden.

 

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met één van onze specialisten mededinging en aanbesteding.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).