Voorafgaand aan activiteiten zoals karten, skydiven of kanoën wordt steeds vaker van deelnemers gevraagd of zij een verklaring willen ondertekenen. In zo’n verklaring staat dan vaak opgenomen dat ‘de organisator’ van het sport- of spelevenement niet aansprakelijk is voor eventuele schade die een deelnemer kan oplopen tijdens het evenement (een exoneratieclausule). De vraag die opkomt, is of dit zomaar kan? Kan een organisator zijn aansprakelijk (volledig) uitsluiten door deelnemers een dergelijke verklaring te laten ondertekenen? Het antwoord is: dat hangt er vanaf.
Een organisator kan niet in alle gevallen een succesvol beroep doen op de ondertekende exoneratieclausule. Een dergelijke clausule kan namelijk (1) in strijd zijn met de openbare orde of (2) dient buiten toepassing te blijven, omdat het (i) naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, dan wel (ii) onredelijk bezwarend is. In veruit de meeste gevallen gaat het om de beoordeling of de exoneratieclausule buiten toepassing dient te blijven.
(i) Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar
De clausule dient in het algemeen buiten toepassing te blijven, indien de schade is veroorzaakt door opzet of bewuste roekeloosheid van de organisator. Echter, uit het feit dat geen sprake is van “grove schuld” kan niet direct worden geconcludeerd dat aan deze maatstaven is voldaan. Alle omstandigheden van het geval zijn namelijk van belang. Relevante omstandigheden zijn onder andere:
De aard en dekking van een verzekering speelt vaak een rol. Uit de rechtspraak kan worden geconcludeerd dat wanneer het risico op ongevallen onverzekerbaar is voor de organisator, het beroep op het beding sneller gerechtvaardigd is. De organisator bevindt zich dan immers ook in een kwetsbare positie. Uiteraard is dit enkel één van de relevante omstandigheden waaraan wordt getoetst en blijft de bijzondere zorgplicht die rust op een organisator onverkort van toepassing.
(ii) Onredelijk bezwarend
Als de exoneratieclausule moet worden aangemerkt als ‘een beding in de algemene voorwaarden’, zal gekeken worden of het beding wordt vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Of dat het geval is hangt af van de aard en overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop het beding tot stand is gekomen, de wederzijdse belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval.
Eigen schuld
Bij de beoordeling van de schade zal de rechter ook rekening houden met de vraag of het slachtoffer (voor een deel) eigen schuld heeft. Dit wordt bijvoorbeeld aangenomen indien het slachtsoffer de onrechtmatige gedraging heeft uitgelokt of zelf ‘een roekeloze beweging’ heeft gemaakt. Indien de schade mede het gevolg is van omstandigheden die aan het slachtoffer kunnen worden toegerekend, kan de schadevergoedingsplicht van de organisator (procentueel) worden beperkt of uitgesloten.
Conclusie
Een ondertekende vrijwaringsverklaring waarin de aansprakelijkheid van de organisator wordt beperkt of zelfs geheel uitgesloten, legt zeker gewicht in de schaal in het juridische debat. De enkele ondertekening maakt echter niet dat de organisator altijd en volledig met succes een beroep kan doen op de exoneratieclausule. Op organisatoren rust immers een bijzondere zorgplicht, nu zij in de positie zijn om bepaalde veiligheidsmaatregelen te treffen. Indien sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid aan de zijde van de organisator kan hij er in ieder geval geen beroep op doen. Is dat niet het geval, dan zal er naar alle relevante omstandigheden van het geval worden gekeken, waarbij de getroffen maatregelen, de verzekerbaarheid van de ontstane schade en de eventuele eigen schuld van het slachtoffer een belangrijke rol spelen.
Wilt u meer weten over deze blog? Neem dan contact op met Anna Kitslaar of met één van onze specialisten uit de sectie Aansprakelijkheid & Procespraktijk.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer)
